Ludzie od lat zadają sobie pytanie o to, czy kawa jest zdrowa, czy nie. Nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi. To, jak ona wpływa na człowieka, zależy od prowadzonego stylu życia, sposobu żywienia, wieku, przebytych chorób, wagi, stresu i innych czynników. Wiele zależy również od rodzaju wypijanej kawy oraz jej składu. O tym, co zawiera w sobie kawa i jak poszczególne substancje wpływają na zdrowie, powiemy w niniejszym artykule.
Jaki skład na kawa?
Kawa ma skomplikowany skład chemiczny, gdyż w palonych ziarnach zidentyfikowano ponad 200 różnych związków aktywnych biologicznie które mają różny wpływ na ludzki organizm. Roślina ta zawiera największą ilość związków aromatycznych niż jakiekolwiek inne produkty spożywcze, dlatego też skład kawy powinien być podawany przy jej opisie np. w sklepie internetowym. Jednym z głównych jej składników jest niewątpliwie kofeina. Jedna filiżanka może zawierać jej aż 140 mg. Wpływ na organizm zależy od spożytej ilości oraz dawki. Jej działanie można odczuć już po 20 minutach od spożycia. Szybko przenika do mózgu, a jej poziom stopniowo spada. Trwa to od 3 do 6 godzin. Stymuluje wytwarzanie różnych substancji jak adrenalina czy serotonina, dzięki czemu zwiększa się koncentracja a uczucie senności i zmęczenia maleją. Dawka niebezpieczna wręcz śmiertelna to 10 g, co przekłada się na 80 – 100 filiżanek w ciągu jednego dnia.
Innym składnikiem kawy są polifenole posiadające właściwości przeciwutleniające i zwalczające działanie wolnych rodników. Ich ilość uzależniona jest od gatunku oraz czasu palenia. Stanowią ok. 6% masy ziarna kawy typu arabica i ok. 10% typu robusta. Najważniejsze z nich to kwas felurowy, kawowy i chlorogenowy. Największe znaczenie ma zwłaszcza ten ostatni, gdyż wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe.
Węglowodany stanowią prawie 40% masy ziaren, które odgrywają dużą rolę podczas ich palenia. Wchodząc w reakcję z innymi składnikami, odpowiadają za wytwarzanie się związków aromatycznych. W wyniku palenia powstają nierozpuszczalne w wodzie substancje cukrowe, które po zaparzeniu wchodzą w skład fusów.
Kawa jest również źródłem kwasów tłuszczowych takich jak linolowy, oleinowy, palmitynowy, arachinowy czy linolenowy. Ich ilość można modyfikować w zależności od metody parzenia. Kawa filtrowana zawiera ich mniej, ponieważ zatrzymują się na papierze filtrowym i nie przedostają do napoju. Na skalę ich wydobywania wpływa też stopień zmielenia ziaren, gdyż im drobniej, tym więcej cząsteczek zostanie uwolnionych do naparu. Nie mniej istotna jest także temperatura wody. Parząc kawę w stopniach poniżej 80, sprawimy, że więcej tłuszczy pozostanie w fusach.
W składzie kawy znajdziemy także diterpeny, które zawiera głównie ta niefiltrowana, zalewana wodą. Mogą powodować wzrost poziomu całkowitego cholesterolu we krwi oraz frakcji LDL (tzw. zły cholesterol).
O czym pamiętać pijąc kawę?
Kawa może mieć negatywny wpływ na zdrowie, jeśli spożywana jest w zbyt dużych dawkach i nie jest dostosowana do indywidualnych warunków zdrowotnych. Aby uchronić się przed niepożądanym jej wpływem, należy pamiętać o kilku kwestiach. Przede wszystkim nie można pić kawy jedną za drugą. Najlepiej odczekać godzinę, przed wypiciem kolejnej filiżanki. Nie wolno popijać leków kawą, ponieważ zmniejsza to ich skuteczność. Nie pijemy gorącego napoju, gdyż zwiększa to ryzyko wystąpienia raka przełyku. Pamiętajmy o bezpiecznej dziennej dawce kofeiny, czyli 400 mg co odpowiada 4 filiżankom kawy dziennie. Warto w tym miejscu wspomnieć, że takie napoje jak herbata, kakao, napoje energetyczne czy niektóre leki też mają w swoim składzie kofeinę, dlatego miejmy zawsze na uwadze to, co pijemy i w jakich ilościach.
