Podwyższony poziom cholesterolu LDL jest zjawiskiem niepożądanym, ponieważ jest to jeden z czynników zwiększających ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Między innymi z tego powodu wiele osób uważa, że należy się go całkowicie pozbyć. Czy słusznie? Poznaj najważniejsze fakty i mity dotyczące cholesterolu.
Na temat cholesterolu krąży wiele mitów, które – powtarzane wielokrotnie – brzmią dość wiarygodnie. Warto zatem poznać popularne informacje na temat tego związku – po to, aby odróżnić nie do końca prawdziwe informacje od faktów.
Cholesterol jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu
Fakt. Cholesterol jest substancją tłuszczową, która uczestniczy w wielu ważnych procesach. Odpowiada między innymi za syntezę niektórych hormonów. Bierze udział w produkcji witaminy D oraz kwasów żółciowych[1].
Cholesterol dostarczany jest wyłącznie z pożywieniem
Mit. Produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego stanowią źródło cholesterolu w zaledwie 25%. Pozostała część (75%) produkowana jest w wątrobie, a także innych tkankach oraz narządach[2].
Trzeba dążyć do redukcji poziomu cholesterolu
Mit. Cholesterol pomaga w utrzymaniu zdrowia, dlatego nie można dążyć do całkowitej redukcji tej substancji tłuszczowej. Warto przy tym pamiętać, że cholesterol dzieli się na dwie główne frakcje:
- lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) – znane jako „dobry” cholesterol,
- lipoproteiny o małej gęstości (LDL) – znane jako „zły” cholesterol.
Jeśli lipidogram wskazuje na podwyższone stężenie cholesterolu LDL, faktycznie należy podjąć działania zmierzające do obniżenia jego poziomu. Jeżeli wysokie stężenie cholesterolu HDL jest wskazane, ponieważ tego rodzaju lipoproteiny niejako chronią naczynia przed miażdżycą.
Aby więc podjąć odpowiednie działania prozdrowotne, należy dowiedzieć się, jak wygląda profil lipidowy. Na jego podstawie można ocenić, czy redukcja cholesterolu LDL jest konieczna.
Tłuszcze trans podnoszą poziom „złego” cholesterolu
Fakt. Mianem tłuszczów trans określa się nienasycone kwasy tłuszczowe, które charakteryzują się występowaniem co najmniej jednego podwójnego wiązania między cząsteczkami węgla[3]. Ich nadmierne spożycie jest szkodliwe dla zdrowia – przyczyniają się do wzrostu stężenia cholesterolu LDL i obniżenia poziomu cholesterolu HDL[4].
Zaleca się, aby dzienna porcja kwasów tłuszczowych trans nie przekraczała 1% wartości energetycznej[5]. Dlaczego? Zdaniem naukowców tego rodzaju tłuszcze zwiększają stężenie cholesterolu LDL przy jednoczesnym obniżaniu poziomu cholesterolu HDL[6].
Warto pamiętać, że tłuszcze trans powstają nie tylko w procesie przemysłowego uwodornienia / częściowego utlenienia olejów roślinnych. Niewielkie ich ilości zawierają produkty pochodzące od zwierząt przeżuwających (krowy, owce) – zarówno mięso, jak i mleko oraz jego przetwory.
Dieta wegetariańska to dieta niskocholesterolowa
Mit. Głównym założeniem diety wegetariańskiej jest wykluczenie mięsa oraz jego przetworów. Ich wyeliminowanie pozwala zmniejszyć poziom cholesterolu LDL, ale… pułapką mogą okazać się inne produkty pochodzenia zwierzęcego dostępne w tym modelu żywienia. Mowa o mleku i jego przetworach, które zawierają sporą ilość nasyconych kwasów tłuszczowych. I one przyczyniają się do wzrostu poziomu cholesterolu LDL.
Badania naukowe potwierdzają, że każdy nadprogramowy 1% tłuszczów trans w diecie przyczynia się do wzrostu stężenia cholesterolu frakcji LDL nawet o 1,6 mg/dl[7].
Prawidłowa dieta pomaga obniżyć stężenie cholesterolu LDL
Fakt. Prawidłowy sposób odżywiania jest jednym z podstawowych modyfikowalnych czynników, które pomagają zmniejszyć poziom cholesterolu LDL. Aby przywrócić jego stężenie do optymalnych wartości, warto:
- ograniczyć spożycie tłuszczów trans i nasyconych kwasów tłuszczowych,
- zwiększyć spożycie olejów roślinnych, które dostarczają niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe,
- włączyć do diety sterole roślinne, np. występujące w miękkiej margarynie Optima Cardio.
Na uwagę zasługują sterole roślinne, które – jak udowodniono – pomagają obniżyć stężenie cholesterolu o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[8].
Pamiętaj! Cholesterol sam w sobie nie jest zły. Szkodliwy wpływ wykazuje nadmiar frakcji LDL, dlatego należy systematycznie kontrolować poziom lipidów w organizmie. Pozwoli to na szybką reakcję w momencie wystąpienia hipercholesterolemii.
[1] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62068,co-to-jest-cholesterol
[2] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62068,co-to-jest-cholesterol
[3] http://dobretluszcze.pl/unikaj-tluszczow-trans/
[4] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/109559,czy-wszystkie-kwasy-tluszczowe-trans-sa-zle
[5] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/izomery-trans-warto-wiedziec/
[6] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/109559,czy-wszystkie-kwasy-tluszczowe-trans-sa-zle
[7] Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo‑naczyniowe (2019); Zeszyty edukacyjne. Kardiologia polska 3/2020
[8] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
